Küresünni Belgesel Çekimleri Başladı

1925 yılında TBMM tarafından çıkarılan bir kararnameyle, Van Midyat arasında Ermenilerden boşalan yerleşim alanlarına yerleştirilmek üzere İran’dan Van’a çağrılan Küresinliler adlı topluluğun, 1877 yılında yaşanan Osmanlı Rus Savaşı sırasında Osmanlı ordusunda yer almak üzere Giresun’dan Azerbaycan’a giden, daha sonra o dönemde İran toprakları içinde bulunan Azerbaycan’da yerleşerek Fars kültürünün etkisi altında kalan Giresun kökenli insanlar olabileceği dile getirildi.

Küresinliler’in yüzlerce yıldır Anadolu’dan İran’a, oradan yeniden Anadolu’ya, bazı ailelerin bir kez daha İran’a göçlerinden oluşan çok duraklı, uzun yolculuklarını konu edinen belgesel filmin çekimleri sırasında, Küresinliler adlı topluluğun İran’da yoğun Şia baskısına maruz kaldıkları, İran’da 1921-1927 yılları arasında Kaşgar Hanedanı ve Pehlevi ailesi arasında yaşanan iktidar çatışmalarında mağdur oldukları ve büyük sıkıntı çektikleri belirtildi. Pehlevi ailesinin İsmail Simko adlı ağayı silahlandırıp Küresinliler’in üzerine salmasıyla Küresinliler için tam anlamıyla bir zulüm döneminin başladığı bildirildi.

Kameraman Mahmut Bukay Van’ın Alaköy adlı yerleşim yerinde çekimler yapan iletişim profesörü, kültür araştırmacısı ve belgesel film yönetmeni Prof. Dr. Sedat Cereci, Küresinliler’in tarihsel yolculuğunun belgelenmesiyle birlikte, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinin resmi tarih kayıtlarına yansımamış bilgilerinin de ortaya çıkacağını belirtti. Çekimler sırasında Alaköy’de yaşayan Küresinliler’in her fırsatta Türkiye Cumhuriyeti’ne ve Mustafa Kemal Atatürk’e olan minnettarlıklarını dile getirdikleri öğrenildi.

İran Yönetimi Küresinliler’i Pekçok Alanda Engeleldi.

Çekimlerin yapıldığı Alaköy’de konuşan ve yaşları 100’e yaklaşmış yaşlı Küresinliler’in, babalarının 1915’ten önce Van’a geldiğini söylediği, o dönemde Alaköy’de Ermenilerin yaşadığını, bazı Küresinliler’in Müslüman olan Ermeni kızlarıyla evlendiğini, babalarının yıllarca Ermenilerle komşuluk ettiğini, Rus kışkırtmasıyla başlayan Ermeni isyanı sırasında yüzlerce Küresinlinin Ermeniler tarafından kurşuna dizildiğini anlattığı açıklandı. Çalışmalar sırasında, Küresinliler’in dönem dönem ve Anadolu’nun değişik yerlerine gelip yerleştiğinin, bazı ailelerin yakınlarının halen İran’da yaşadığının, Küresinliler’in İran köylerindeki yaşamının Türkiye’deki yaşamlarından daha güç ve baskı altında olduğunun, İran yönetiminin Küresinliler’i pek çok alanda engellediğinin belirlendiği dile getirildi. İran’da yaşayan Küresinliler’in yüksek eğitim görmesinin, devlet memuru olmasının, birden fazla araba sahibi olmasının, başka pek çok toplumsal olanaktan yararlanmasının engellendiği bildirildi. Değişik dönemlerde gruplar haline Anadolu’ya gelen Küresinliler’in gelişlerine bazı dönemlerde İran sınırında İran güvenlik güçleri tarafından karşı konulduğu dile getirildi.

Mustafa Kemal Atatürk tarafından yapılan özel davet ve TBMM kararnamesiyle İran’dan Van’a gelen Küresinliler’in Ermenilerden boşalan yerleşim yerlerine yerleştirildiği, her aileye geçimini sağlaması için arazi ve öküz verildiği, ancak yalnızca göçmen konumunda olanlara yardım yapıldığı için ailelerin nüfus cüzdanlarında doğum yeri olarak “İran” yazmasının gerektiği, doğum yeri hanesinde “İran” yazmayanlara, göçmen olmadığı için tapu verilmediği belirtildi.

Oğuzların Çepni boyundan gelip Orta Asya’dan Anadolu’ya kadar yüzyıllarca süren yolculuk boyunca çok kere haksızlıklara uğrayan, baskılara maruz kalan Küresinler’in yaşadıkları tarihin tam anlamıyla resmi kayıtlara yansımadığını dile getiren belgesel filmin yönetmeni Prof. Dr. Sedat Cereci, yaşlıların ağzından yeni bir tarihi belgelediklerini, ancak filmde yer alan bilgiler resmi belgelere yansımadığı için kapsamlı bir araştırmanın içine de girdiklerini bildirdi. Küresinliler’in uzun ve çileli yolculuğunun resmi belgelerinin büyük olasılıkla İran tarafında olduğunu belirten Prof. Cereci, İran topraklarında yaşayan Küresinler’i görüntülemek için İran’da çekimler yapmalarının da olası olduğunu açıkladı.

Belgesel Film, İngilizce Altyazıyla Uluslararası Festivallere Gönderilecek

Gelecek aylarda Küresinliler’in yoğun olarak yaşadıkları Van’ın İskele Mahallesi, Karagündüz ve Kasımoğlu köylerinde de çekimler yapacaklarını söyleyen Prof. Dr. Sedat Cereci, Küresinliler’in içinde yaşadıkları toplum tarafından tam olarak anlaşılmadığını, çok fazla yurt değiştirdikleri için zaman zaman dışlandıklarını, bazı kişilerin Küresinliler’in kökenini Kürtlere dayandırmaya çalıştığını, tarihi bilmeyen Vanlıların Küresinliler’i “Acem” olarak adlandırdığını, Küresinliler’in en çok kendilerine “Acem” denilmesinden rahatsız olduğunu dile getirdi. Yeni bir tarihi belgeleyen belgesel filmin, diğer belgesel filmleri gibi İngilizce altyazıyla uluslar arası festivallere gönderileceğini belirten Prof. Cereci Küresinliler’in uzun ve zorlu yol öykülerinin anlatıldığı ve pek çok durakta konaklayarak ilerledikleri yol hikâyesini konu edinen filmin adının Türkçede “Yesitikan’dan Van’a” anlamına gelen “From Yesitikan to Van” olarak belirlendiğini bildirdi. Filmin adında geçen Yesitikan’ın, Küresinliler’in İran’da yaşadığı yerleşim yerlerinden birinin adı olduğu açıklandı.

 

İHA

 

 

 

 

 

 

 

 

کره سنی ها

فیلم های در حال تهیه در شهرستان وان در مورد قوم کره سنی ها ، که از ایران به ترکیه مها جرت کرده اند در باره

سندیت نداشتن بعضی ار تاریخ ها در خواست معلومات می شود .

در تاریخ 1925 یک قرار نامه که از طرف پارلمان ترکیه به تصویب رسیده  ما بین وان و مدیات که قوم ارمنی ها آنجا را تخلیه کرده اند و این قوم یعنی کره سنی ها از ایران به آن مکان آورده می شوند ،از تاریخ 1877در زمان جنگ عثمانی با روسیه  برای گرفتن جا در اردوی عثمانی از گیره سون به آذر بایجان رفته و در آنجا ساکن می شوند و در چا چوب فرهنگ فارس قرار می گیرند یعنی مهاجرین گیره سون ترکیه به آذر بایجان ایران همان کره سنی ها می باشند /

کره سنی ها صد ها سال است ار آناطولی به ایران و از آنجا دوباره به ترکیه مهاجرت می کنند و این مها جرت ها سالهای سال ادامه می یابد  ودر زیر سلطه دولت های وقت به ادامه زندگی می پردازند و بعضی از خانواده های بزرگ به مهاجرت های طولانی از آناطولی به آذر بایجان و بالعکس ادامه می دهند و این مهاجرت ها به صورت فیلم مستند در می آید .در ایران ما بین سال های 1921 تا 1927  و بعد در زمان دولت های وقت قاجار و پهلوی در زیر ستم های آن ها زندگی سخت خود را ادامه می دهند . ودر زمان سلسله پهلوی فردی به نام اسماعیل سیمیتقو با سر کردگی پهلوی به زور گویی این قوم  وتسلط بر آن می پردازد و این فرد که از طرف دولت مسلح می شود و کره سنی ها را مورد آزار و اذیت قرار می دهد  و این ظلم مضاعف در باره این قوم مورد تایید تاریخ می باشد .

تاریخ نویس کره سنی ها پروفسور دکتر آیتاج یلدز و فیلمبر دار محمود بوکای در روستای آلا کوی از توابع شهرستان وان  با کمک پروفسور دکتر صدات جرجی تاریخ مستند کره سنی ها را در تا ریخ عثمانی و جمهوری ترکیه به ثبت می رساند . فیلم های گرفته شده از روستای آلا کوی وان کره سنی ها قدر دانی خود را از مصطفی کمال آتا ترک و جمهوری ترکیه اعلام می دارند و خود را مدیون آن می دانند . دولت ایران بعضی وقت ها از مهاجرت کره سنی ها ممانعت می کرد و مانع آنها  می شد .

با توجه به فیلم هایی که از روستای آلا کوی گرفته شده انسانهای مسن تا صد سال دیده می شد و نیز نقل قول از اجداد خود می گویند که این ها سال های سال از 1915 با ارمنی ها با مسالمت زندگی می کر ده اند و حتی با دختران آن ها که مسلمان می شدند ازدواج کرده اند ولی بعد از اینکه از طرف دولت روس تحریک می شوند صد ها نفر از کره سنی ها بوسیله ارمنی ها به گلوله بسته می شوند .

کره سنی ها با گذشت زمان به دیگر شهر های ترکیه مهاجرت کرده و صاحب زندگی مرفه گردیده اند و حتی بیشتری از کره سنی ها هنوز هم در ایران قوم و خویش های نزدیک دارند ولی بنا به گفته آن ها کره سنی های ایران در بعضی موارد تحت تظلمات اجتمایی قرار می گیرند و شهر وند درجه دوم محسوب می شوند .کره سنی ها ایران معمولا نمی توانند در شغل های رده بالا اشتغال داشته باشند و هنوز هم که هست تبعیض های مضاعف در مورد آن ها به مورد اجرا گذاشته می شود .کره سنی های مهاجر به وان و اطراف آن در مکان های ارمنی ها به آن ها اسکان داده شده و دولت ترکیه به هر کسی که از ایران کوچ کرده و در شناسنامه آن محل تولد ایران نوشته شده کمک های مالی  و زمین های مزروعی و حتی گاو نیز از طرف دولت به آن ها داده می شد و آن هایی که محل تولد ایران در شناسنامه هایشان داشتند سند مالکیت زمین نیز به نام آن ها قید می کرد طبق گفته ها و مدارک بیشترین کره سنی ها در ایران زندگی می کنند

کره سنی ها طایفه چپنی از قوم اغوز ها می باشند که از شرق به خاور میانه تا آناطولی مهاجرت میکنند ودر طی این مهاجرت سختی های زیادی را متحمل می شوند و پروفسور دکتر صدات جرجی سعی میکندز زبان بزرگتر ها نیز بشنود و تلاش می کند تاریخ مهاجرت و غیره به واقعیت نزدیکتر شود و سعی بر این دارد که از کره سنی های ساکن در ایران نیز از نزدیک تماس داشته باشد .

فیلم مستند از زندگی کره سنی ها با زیر نویس انگلیسی به فستیوال بین المللی فرستاده می شود

در آینده نزدیک یعنی در ماه های آینده از بزرگترین مکان زندگی کره سنی ها درمحله  اسکله وان  و  در روستا های  کارا گوندوز و قاسم اوغلو فیلم کشیده خواهد شد و پروفسور دکتر صدات جرجی سعی می کند بر داشت های غلط اهالی وان ار کره سنی ها که به کرد ها وصل می کنند و یا به آن ها عجم می گویند روشن کند که این قوم نه عجم هستند و نه کرد  ، بلکه با توجه به مهاجرت های پی در پی و جا بجایی ها این نا م های غلط به آن ها داده می شود در صورتیکه این ها ترک زبان و مذهب سنی شافعی می باشند  و در یک فیلم دیگر که به زبان انگلیسی و ترکی از یزدکان تا وان نیز چگونگی موقعیت ـآن ها را مشخص می کند که یزدکان یکی از مکان های زندگی کره سنی ها می باشد که روستایی ما بین شهرستان خوی و سلماس از توابع آذر بایجان غربی می باشد

 

Haydar  SAEİDİ