Sabri Paşa, bu bölümde Van’da Kürt kesimin “Küresinli” diyerek diyerek şaka ile karışık İran!dan geldiğini sanarak “Acem” benzetmesiyle alay ettiği Küresinlilerden de bahsediyor. Bölgenin adeta röntgenini çıkaran Paşa, kitabında hiçbir ayrıntıyı atlamamış.
“Bundan beş altı sene evvel değişmeye başlayan bir Türk aşireti vardır. Azerbaycanın Dilman Şehri civarında otururlar. Şikak Aşiretinin tehdidi altında kendisine iltihak etmiş ;papağını, büzmelisini(Azeri giysisinin en önemli ayrıntılarıdır) atarak yelek giymiş ve Küresin Aşireti adını almışlardır.Tabiatıyla Kürtçe bilmezler.”
Sabri Paşanın ısrarla bahsettiği Küresinlilerden biraz daha detaylı söz edelim.Şerefnameye göre Van ve Hakkari vilayetlerinde esas aşiretler:Şikak,Haydaran,Mahmudi,Ertuşi,Dumbli ve Bradost’dan ibarettir.Şikaklar, miladi 1591 de göçebe durumdaydılar.Birçok kabilesi vardı.Bu kabileler bugün aşiretleşmişlerdir.Rus Eserleri(Askeri Mecbua-sayı:58)
Şikak aşiretini Türk olarak ifade etmektedir.Şerefname,Şikak Aşireti kabilelerini şöyle sıralar:Şikak,Dakuri,Şevli,Ademi,Reşi (Yezidi) Baravi (Yezidi) Şimsiki,Mukri,Livi,Si-çariki,Mendeki(Yezidi), Bele Kürdi(Yezidi). Şikak kabilelerinden sonradan ayrı bir aşiret olan Şevli Aşiretinin İdris-i Bitlis’i söylemekte Karakoyunlular zamanında Bargiri,Adilcevaz ve Erciş havalisinde Türkmen Aşiretlerinden Muhammed Şavli Aşireti bulunduğunu bildirmektedir.Bu aşiret, bugün Bugün Bargiri tarafındadır.Erciş ve Adilcevaz tarafındakilerin Haydaranlıllarla karşılaştığı anlaşılıyor.Çünkü İdris-i Bitlis’i Haydaran Aşiretini Bayazıt Sancağı içinde göstermekte iken, bugün Erciş ve Adilcevaz halkına da Haydaranlı denmektedir.Şikak Aşireti kabileleri arasında geçen pek kanlı ve vahşice maceralardan sonra dağılmışlardır. Şimdi Şikak adı yalnız İran’da ki Dilman civarında küçük bir kabile tarafından kullanılmaktadır. Kabile tarafından kullanılmaktadır. Kabilenin bulunduğu bölge, eskiden Van’ın Gaz nahiyesiydi. Türk aşiretlerinden bölünmesine uyularak eskiden bu aşiret, bütün kabileleriyle “Sağ kolda” yer alırken, Ertuşi Aşireti ise “Sol Kolda” yer alıyordu. Bu husus, reislerinin ifadeleriyle sabittir. Şikak kabilesi içinde bugün “il” göçtü, “il” kondu demektedirler.
Gelelim Küresinlilere: Son zamanlarda Şikaklar, bölgelerinde Küresin adlı bir Türk aşiretini himayesine almış; bunlar da dillerini kaybetmeye başlamışlardı. Bu Türkler, Şikak kabilesi kıyafetinde yaşamaya mecbur olmuşlardı. Azerbaycan şivesiyle Türkçe konuşuyorlardı. Küresinliler, Samsun tarafından geldiklerini söylerlerdi ve İran hududu bölgesinde yaşarlardı. Peki, Küresinliler orada ne işi vardı? Osmanlı Devleti mülkünün sınırlarını genişletirken, başıboş yaşayan Türkmen aşiretleri, yukarıda izah ettiğimiz sebeplerle onlara itaat etmek istemiyorlardı. Baskı görünce Doğu’ya doğru kaçmaya başladılar. Küresinliler de Samsun bölgesinde bu şekilde gelmiş olmalıdırlar. Bu durum, o dönemin şartları içerisinde doğrudur ve mantıklıdır.
Şikak aşireti kabilelerinin üçte biri Yezidi ve birisinin Türk olduklarını kabul etmesi, Rus eserlerinin Şikak’lara …. Devam edecek….
Kitabin Adı.: Kürtleşen Türkler
Kitabın Yazarı.: Macit GÜRBÜZ
Basım Yılı.: 2007
Yayınevi.: Selenge Yayınları
Sayfa.: 132 – 141
Derleyen: Oktay ASLANTAŞ
Küresünniler Tarih ve Kültür Platformu
