Küresünniler Tarih ve Kültür Platformu
Van’da yaşayan Buruki aşiretinden bahsederken, aşiret reisi Hasan Kartal’ın son eşinin Küresinli olduğunu ifade eden Türkdoğan, burada Küresinlilerin çok önemli bir evlenme kararlığı ve geleneğinden de söz etmiştir. Eşinin, Buriklere gelin olduktan sonra Kürtçeyi öğrendiğinin anlatıldığını bu fasılda, Küresinlilerin Kürtlere kız vermediğini, Hasan Kartal’ın bu yüzden son eşini kaçırdığını kaydedilmiştir. Eşi bu yüzden Kürtçe konuşabilmektedir.
Aşiretin son liderlerinden tüm Türkiye’nin tanıdığı Kinyas Kartal, “Erivan’dan Van’a Hatıralarım” adlı kitabında, atalarının Kafkasya’dan geldiğini ifade etmektedir. Ancak bu göçün evveliyatı vardı. Kinyas Ağa, “beşinci göbekten dedem Şemdin, Kafkasya’dan göç ettikten sonra Diyarbakır’ın Karacadağ bölgesine yerleşmiştir.” demektedir.
Ziya Gökalp, Türk’ün kavim yapısını uruk-il-kol olarak sıralar. Gökalp, burada Arapça olan kabile ifadesini özellikle kullanmamıştır. Uruklar ileri, iller kolları oluşturmuştur. Yani toplumsal evrim şeması millet altı kuruluşlardan (aşiret-kabile) oluşur.
Evrim aşamasının son durağı millettir. Van, içinde barındırdığı aşiretler ve cemaatler açısından belki de Türkiye’nin en enteresan bölgesidir. Van, Alevi kültür sahasının dışındadır. Bu oluşumun sebebi. Şah İsmail ile Yavuz Sultan Selim arasında büyük çatışmalar yüzünden Alevi ve Şii kökenli Türklerin bu coğrafya dışına taşınmasından kaynaklanmıştır.
Halk Alevi’ye kesinlikle kız vermeyeceklerini ifade etmektedir. Yavuz Sultan Selim’in İdris-i Bitlisi aracılığıyla bölgede güttüğü siyaset bugün dahi geçerlidir.
Hasan Kartal’ın Türkdoğan’a verdiği mülakatta söylediği şu sözler oldukça manidardır. “Aleviler, pek Allah’ı tanımazlar. Sadece Hz. Ali ve çocuklarını sayarlar Hz. Peygamber ve Kur’an’a karşı saygısızdırlar. Ayrıca, namaz yok abdest yok, kurbanlarını kadın da erkek de kesmekte. Bu yüzden onlara kız vermeyiz. Eğer oğlumuz ya da kızımız bir alevi ile evlenirse o artık bizim evladımız sayılmaz.” Yavuz sultan Selim’im Şah İsmail ve Şii alevi toplumuna karşı açtığı savşta birincil derecede mücadele aracı olarak kullandığı Kürtler, bu durumu gelenek görenek ve hayat görüşlerine nakış gibi işlemiştir.
Van yöresinde, Sünni kalıp yargılar sürekliliği korunmaktadır. Ayrıca Van’da Zaza yok, Şii yok, Yahudi yok. 150 kadar Yahudi, Başkale ilçesinde yaşarken, 1967 yılında İstanbul üzerinden İsrail’e göçtüler. Güneydoğu’ya hakim olan Zaza grubu Van’da mevcut değildir. Muş’un Varto ve Bitlis’in Mutki ilçeleri Van’a en yakın Zaza yerleşim alanlarıdır. Kendilerini Sümerlerin devamı sayan ve yaklaşık 120 aşiretten oluştuklarını iddia eden zazların çoğu Türkçe ad taşımaktadır. Beyler, Kubatlı, Pınarlı, Hörmekli, Karaballı gibi
Kitabin Adı.: Kürtleşen Türkler
Kitabın Yazarı.: Macit GÜRBÜZ
Basım Yılı.: 2009
Yayınevi.: Bildik Ltd.Şti.Sayfa.: 157 – 158
