Küresinliler Belgeseli İngiltere’de

Yüzyıllar önce Giresun’dan Azerbaycan’a, oradan İran’a ve daha sonra da yeniden Türkiye’ye göçerek çileli bir serüven yaşadıkları anlatılan Van’da yerleşik Küresinliler adlı topluluğun uzun göç hikayesini konu edinen “From Yestikan to Van” (Yestikan’dan Van’a) adlı belgesel film, Temmuz ayında İngiltere’nin başkenti Londra’da düzenlenecek olan Portobello Film Festivali’nde gösterilmek üzere İngiltere’ye gönderildi.
Prof. Dr. Sedat Cereci tarafından 2009 ve 2010 yıllarında, Van’ın köylerinde yaşayan Küresinlilerin anlattıkları ve ortaya koydukları tarihi gerçeklerden yola çıkılarak çekilen filmde, bir söylenceye göre Osmanlı Rus Savaşı sırasında Osmanlı ordusuna katılmak üzere Giresun’dan Azerbaycan’a giden, savaştan sonra orada yerleşen, ardından Azerbaycan topraklarının İran sınırları içinde kalması üzerine İran’da Sünni bir azınlık olarak yaşamaya başlayan, bu nedenle Farsça’da “Sünni oğulları” anlamına gelen “Küresünni” adı verilen topluluğun İran’daki sıkıntılı yıllarına vurgu yapıldığı belirtildi. Sünni oldukları için bir yandan İran yönetiminden baskı gören Küresinlilerin, bir yandan da İran yönetimiyle anlaşan Kürt beylerle mücadelelerinin de anlatıldığı belgesel filmde, Küresinlilerin kimliklerini korumak ve geleneksel değerlerini yaşatmak için büyük savaşım verdiklerinin vurgulandığı bildirildi.
Küresinliler topluluğunun Van’ın köylerinde yaşayan yaşlı bireyleriyle görüşmeler yapılarak çekilen filmde, 1915 Ermeni ayaklanmasında yetersiz kalan Osmanlı askerlerine Küresinlilerin lojistik destek ve para yardımı yaptığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 1925 yılında, İran’da yaşayan Küresinliler adlı topluluğun Türkiye’ye gelerek Van ve Midyat arasındaki bölgede Ermenilerden boşalan yerlere yerleştirilmesi için kararname çıkarıldığı, Mustafa Kemal Atatürk’ün Küresinlileri bizzat Türkiye’ye davet ederek onların rahat yaşamaları için tapu, tarla, hayvan gibi olanaklar sağladığı gibi tarihi gerçeklerin de anlatıldığı dile getirildi.

20. yüzyılın başlarından itibaren gruplar halinde Anadolu’ya giren ve başta Van olmak üzere Anadolu’daki pek çok kente yerleşen Küresinlilerin, Van’a ilk geldikleri yıllarda bir süre Van’ın köylerindeki Ermenilerle birlikte yaşadıklarının, bazı Müslüman erkeklerin Ermeni kızlarla evlendiğinin de filmde anlatıldığı belirtildi. Çekimleri sert kış koşullarında, yaklaşık 6 ayda tamamlanan filmin çekimleri sırasında konuşan yaşlı Küresinlilerin, ne kadar kötü görünürse görünsün, şu anda içinde yaşadıkları koşulların İran’daki katı koşullardan çok daha insanca olduğunu, kendilerine insanca yaşamın yollarını açan Atatürk’e minnettar olduklarını söyledikleri bildirildi. Kökenlerinin Orta Asya’ya kadar uzandığını, Oğuzların Çepni boyundan olduklarını söyleyen ve yaşamlarını tarım ve hayvancılıkla sürdüren Küresinlilerin, yüzyıllardır sürdürdükleri geleneklerinin bazı örneklerinin de belgesel filme yansıdığı dile getirildi.

Küresinlilerin düğünlerinde hala yüzlerce yıl önce oynadıkları seyirlik “köse” oyununu oynadıklarının, eğlenceli sohbetlerde anlattıkları öyküleri yeni kuşaklarla da paylaştıklarının, kültürlerinin temelini oluşturan atasözleri, deyimler, efsaneler gibi unsurların belgelendiği öğrenildi
2007 yılında tandır ekmeğinin yapılışını konu edinen “Fiery Mysterious Hole” (Ağzı Açık Alamet) adlı filmle, 2009 yılında Van’daki Hıdırellez geleneğini konu edinen “Silent Wish” (Sessiz Dilek) adlı filmle, 2010 yılında ise Kürt kültüründe Nevruz kutlamalarını konu edinen “Adam’s Festival” (İnsanın Bayramı) adlı filmle Portobello Film Festivaline Katılan Prof. Dr. Sedat Cereci’nin, “Yestikan’dan Van’a” adlı filmle 4. kez aynı festivalde yer aldığı, Prof. Cereci’nin 2009 yılından bu yana festivale davetli olarak katıldığı bildirildi.

İha