Göçerlerin Şehirleşmesi
(Beritanlı Aşireti Örneği)
….Beritan aşireti, üç önemli kabileden oluşmaktadır. Bunlar da; Kosan, Ömer (Ammer) ve Karakulak’lılardır… Aşiretin bir ucu Azerbaycan yöresinden gelen Küresin’lere kadar dayanmaktadır. Prof.Dr. Orhan Türkdoğan 1997
…Beritanlılar aslında diğer aşiretler gibi bir koldan olmakla beraber zamanla nüfuslarının çoğalması ile üç kardeş olan Ömer (Ammer) kabilesi, Diyarbakır, Ergani kazası Canik köyüne, Karu Kulaklar Kirvan köyüne, Kosan kabilesi de Sorikan köyü ile Varto’nun merkez ve Özkonak (Karagiviç), Küçüktepe (çağlak), Çayçatı (Gündemir) Köylerine yerleşmişler.
… Yine Kekeç Mehmet olarak bilinen Mehmet Sorgucu ve kardeşi Mustafa Sorgucu, Kosanların ilk önce şimdi ki Süriye ırak sınırındaki Şengal dağlarında ikamet ettiklerini bildirmiştir. Bütün bunların yanı sıra, Atatürk tarafınadan 1919-1923 yılları arasında arasında ki desteklerinden dolayı toprak kullanım hakkıyla ilgili belgenin verildiği ve üç kabile arasında sadece Kosanların bir yaylya sahip olduğu da bildirilmiştir. (Selahattin Erhan)
….Kosan adının Kasım, Kasımlı, Kasumlu veya Köse, Köseli Köseyan adlarının şekil deiştirmiş hali olabileceğini kökenlerinin ise ya Kasımlulara ya da Köseli Avşarlarına dayanabileceğini öne sürmektedir. (Selahattin Erhan)
… Şimdiki Kosanların İran ve Azerbaycan’da bulunmuş olan Davut Kethüda’nın Kasımlusundan gelmiş olmalarının muhtemel olmasının yanı sıra, 17. yüzyılda Anadolu’da ikamet eden Köseli Avşarıyla ilgilerinin bulunması da mümkündür.
… Abdulrezak Sorgucu ise, Kosanları Kasımoğulları olarak telaffuz etmiştir. M.Şerif Fırat Varto Tarihi adlı eserinde Akkoyunlu Türklerinin Karabalı oymağına mensup Kasım boyundan bahseder . Ercan’ın Danzig bölgesinde oturan Lolan Aşiretiden Kasım kabilesinin Vartoya yerleştiğini belirtir.
…. Prof.Dr. Orhan Türkdoğan da Sünni bir Azeri topluluk olan Kasımoğullarının, Azerileri Şiileştirme faaliyetine tepki olarak İran’ın Urmiye vilayetine bağlı Hoy’den seferberlik sırasında Van’a gelip yerleştiklerini ve halkın bunlara Küresinler olarak adlandırdığını belirtmektedir.
…. Faruk Sümer 18. yüzyıldan itibaren Kösahmedlü, Kasımlu, Kutulu ve Begeşlü adlı yeni Avşar obalarının ortaya çıktığını, Kasumlu’nun adının İmanlu Afşarı’nın Başı olan Kasım Han’dan aldığını belirtir. Avşarlar, İran’da en kalabalık Türk Topluğunu teşkil etmektedir.
İmanlu Afşarları, İran’a Safeviler devrinde gelmişlerdir. Bu oymağa mensup Kasım Sultan, 1002 (1593-1594) Hamedan bölgesinde emir ve hakim olarak yöneticilik yapmış, daha sonra ise, Musul’un fethinde bulunmuş ve bu şehrin valiliği görevini yürütmüştür.
Dolayısıyla, Kasımlu oymağının hem İran’ın Hamedan hem de Musul bölgesinde bulundukları göze çarpmaktadır. Daha sonraki yüzyıllarda Urmiye’de görülen Avşarların büyük bir kısmı İmanlu Avşar’ından, Urmiye hakimleri de Kasım Han’ın soyundan gelmektedir.
Bu bilgi Prof.Dr. Orhan Türkdoğan’ın İran’ın Urmiye Bölgesinden gelen Küresinlerle ilgili verdiği malumatla çakışmaktadır.
… M.Şerif Fırat’ın verdiği bilgide Kasım kabilesi olarak geçen topluluğun kökeni pek açık değildir. Ayrıca Kasım Aşireti Varto’da yerleşik hale gelmiş olan bir aşirettir. Bu aşiretin başka kolları hakkında herhangi bir bilgi mevcut değildir.
Kitabin Adı.: Göçerlerin Şehirleşmesi (Beritanlı Aşireti Örneği)
Kitabın Yazarı.: Prof.Dr. H.Musa TAŞDELEN
Basım Yılı.: 1997
Yayınevi.: Turan Yayıncılık
Sayfa.: 29-33
Derleyen: Oktay ASLANTAŞ
Küresünniler Tarih ve Kültür Platformu
