Küresünni Kelimesinin Tarihi Gelişimi

Küresünni Kelimesinin Tarihi Gelişimi

Küresünniler Küresünnü Küresünni Küresünlü Küresünli Küresinli Küresinler Küresin Kurhesini Kuresunni Kuresinniler  Kuresinliler Kuresinli Körasunni Koresonni Kore Sünni Korasmen Kasımlılar Kasımoğulları …

Küresünnilerin nerden geldikleri konusunda çok farklı görüşler ileri sürülmektedir.

Bölgede  sünni kalabilen Azeri Türklerine zamanla Küre-sünni denilmiştir. “Küre” ön takısı Farsça  ‘oğul – oğulları’ manasını taşımaktadır. Küresünniler Hoy bölgesinin Van vilayetine bağlanmasından itibaren Osmanlının sınır bekçiliğini yapmış ve toprakları Osmanlı Devletinin tımar sistemine dahil olmuştur. Şark sınır kalelerine ( Köroğlu Kalesi, Kız Kalesi ve Oğlan Kalesi ) sahip olan Küre-sünniler çok uzun müddet Safevi ordularıyla karşı karşıya gelmiş özellikle Anadolu’ya yayılmak istenen kızılbaşlık fikriyatını engellemekle görevlendirilmişlerdir.İtalyan yazar Aleksandero Bavzan “İranlılar”

“Van bölgesinde yaşayan Küresinli cemaati olarak bahseder ve “Küresinlilerin Sünni bir Azeri topluluk” olan Kasımoğullarının Azerilerin Şiileştirme faaliyetlerinde tepki olarak İran’ın Urmiye vilayetine bağlı Hoy’dan, seferberlik sıralarında Van’a gelip yerleştiklerini ve halkın bunları Sünni oldukları için Küresinler diye adlandırıldığını ifade eder.” Prof. Dr. Orhan Türkdoğan

Şah İsmail döneminde Safavi devletinde Mezhebini değiştirmeyenlere,    yapılan işkencelerinden biri de kör etme olayıdır. Bu dönemde belki de küresünniler kendi Şafii mezheplerinden dönmeleri için kör edilmişler ve buna göre de Fars dilinde ”Kure sonni ” yani Kör Sünniler olarak adlandırılmışlardır.

Küresinlilerin, merkezi Tebriz olan Güney Azerbaycan’a Osmanlının hakim olmasından sonra yerleşen Sünni Türkler oldukları şeklindedir. Azeri kökenlilerin büyük bir çoğunluğunun mezhep olarak şia oldukları düşünülürse, bu Azeri Türk  topluluğu Sünniliği ile öne çıkmakta ve Küresünni adlandırılması yapılmaktadır.

Küresüniler kendilerini İran’daki Şii Acemler’den  ve  Şii Azeriler’den  farklı görmüşler ve faklı yaşamışlardır. Yaşadıkları yer, bölge, çoğrafya (kürede)  yaşayan Sünniler zaman içinde  bu kürede yaşayan Küresüniler adını almış olabilirler…

İran’ın Salmas şehrinde yaşayan Sünni Müslüman Türklerin  liderinin  adı Kör Hasandır. Kör Hasan zaman içinde anlam değişmesi sonucunda “Kürdehese” ”Körhasanlı” daha sonrasında da Küresinli Aşiret adını almış olabilir…

Kür ve Aras, Azerbaycan’ın önemli nehirlerindendir. Aras nehri, Kür (Kura) nehrinin bir koludur. Ayrıca coğrafi bakımdan Azerbaycan’ın en büyük düzlüğü Kür-Aras Ovası’dır. Dolayısıyla, Kür (Kura) ve Aras nehirlerinin isimleri birleşmesi de, Küresinli adını almış olabilir. M.Fuat LEVENTOĞLU

İran’ın  Küre (Kür Nehri) coğrafyasında “Şekeryazı Savaşı veya Sarıtaş Savaşı” yapılmıştır. Bu coğrafyada yaşayanlar Sünni Müslüman Türklerdır. Bu savaşlardan sonra Küre-Sünni adını almış olabilir.

…Giresunlu veya Küresünlü Türkmen-Oğuz toplumu Azerbaycan’ın Hoy, Salmas ve Ürmiye bölgelerinde, Ürmiye Gölü’nün batı kısmında yaşamaktadırlar. Güney Azerbaycan’da bu toplumun Karadeniz’in Giresun bölgesinden geldikleri kanâati hâkimdir. Çepni Türkmenleri’ndendirler. Lehçeleri Karadeniz ve Tebriz Türkçesi arasında bir karakter arz eder.. Dr. Yaşar Kalafat

Oğuzların Çepni boyu Karadeniz bölgesinde yaşamıştır.  Daha sonra bu bölgeden İran bölgesine göç etmişler. Karadeniz’in Giresun bölgesinden geldikleri kanâati hâkim olup, zamanla  “Giresunlu” Küresünlü adını almış olabilir.

…Azerbaycanın Dilman şehri civarında otururlar; Şikak Aşiretinin tehdidi altında kendisine iltihak etmiş; papağanı, büzmelisini atarak külah ve keçe yelek giymiş ve Kuresin Aşireti adını almıştır… Van Tarihi ve Kürt Türkleri Hakkında İncelemeler Süleyman Sabri Paşa

…Biz aslan Oğuz boyundan gelen Azeri Türklerindeniz. 1828 yılında İran ile Rusya arasında kurulan Gülistan paktı ile Azerbaycan bölünmüş. Kuzey Azerbaycan, Rusya’da Güney Azerbaycan ise İran topraklarında kalmış. Bizimde dedelerimiz güney Azerbaycan’da kalmışlar.İran’da bulunan Şii mezhebine mensup olanların bize verdikleri bir lakap vardır. Kürresünni yani bu çevrede, bu kürede ikametgah etmekte olanlar Sünnilerin Şafii mezhebindendirler diyerek bu lakap verilmiş.  Halen Van’da da bizi Kürresünni diyerek adlandıranlar vardır.

Aşık Celal Yenitürk Gönül Gözü II Şiirlerim

Araştırmalarımız devam etmektedir…

Oktay ASLANTAŞ